Opensource nedir?

Opensource yani açık veri, paylaşma, var etme ve kullanma üzerine bir birliktelik hareketidir. Eğer ilgili ve bilgiliysen çalışan bir programın temelinde verinin nasıl kullanıldığına da ulaşabilirsin, eğer istersen onu geliştirmeye de çalışabilirsin veyahut istersen benzer uygulaman için kendine de fayda sağlayabilirsin. Yani açık veri, kocaman bir komuniteye(opensource community) mal olmuş bir ürünü amacına uygun şekilde dilediğince kullanabilme özgürlüğüne sahip olmak demektir. Üçüncü kişilere verilen bu serbestiyet açık verinin genel bağlamda felsefesini oluşturur.

Opensource çıkış noktası nedir ve neden önemlidir?

Ortaya çıkışında sağlık, yönetimsel ve pozitif bilimler verilerinin paylaşılması fikri etkili olmuştur. Bu tarz verilerin çeşitli kısıtlamalar ve koruma altında olmasının paylaşılması önünde engel olduğu ve tam tersine paylaşılması durumunda bunlardan fayda sağlanabileceğine inanılmıştır. Sonrasında ise içinde bulunduğumuz yakın milenyum çağıyla birlikte nedenleri ve çerçeveleri çokça tartışılmıştır. Sonucunda bu tartışmalar çeşitli konferansları, akademik makaleleri beraberinde getirmiştir. Açık verinin önem arz etmesi onun hem erişilebilir ve hem de geliştirilebilir olmasıyla ilgilidir. Yani bir bağlamda erişimin artması gelişimin artmasını tetikler ve erişim güdümünde gelişimsel faaliyetler gerçekleşir. Açık verinin kıymeti işte bu felsefenin içerisindedir. Bu noktada açık verinin yararlarından biraz daha bahsedersek eğer geniş katılım potansiyeli yaratma, gelişime açıklık fırsatı sağlama, inovasyonu destekleme ve böylece verimliliği arttırabilme potansiyeli sağlama konularının üzerinde durulabilir.

Opensource varlığı ve potansiyeli

Açık veri günümüz veri çağının trendidir, birlikte geliştirme kültürünün kurucu değeridir.Bu kapsamda devlet verileri üzerinde bile hatırı sayılır vaziyette açık veriye geçiş söz konusudur. Bu oranlar günümüzde yüzde 10 ların üzerine çıkmış haldedir. Günübirlik artan bu yönelim internet üzerinden rahatlıkla çeşitli organizasyonlar ile kontrol edilebilir. Bu veriler doğru işleme yapıldığı takdirde mükemmel bir araştırma ve geliştirme olanağı sağlayabilir, bu olanak pozitif bilim alanında gelişmelere yorulabilir. Ayrıca bu veriler tekrar tekrar kullanılabilir ya da tekrar tekrar ihtiyaca uygun dağıtılabilir, böylelikle farklı araştırmaların aynı veri ihtiyaçları zamandan tasarruf edilerek kullanılabilmiş olur.Ayrıca avantaj sağladığı birlikte çalışabilme kültürüyle ortak sonuç ortaya çıkarabilme ve farklı iş bağlantılarını aynı bağlamda kullanabilme becerilerinin sağlanabilmesi mümkün olabilir.Yapısal olarak farklı grupların farklı koşullarına aldırış etmeden eşit kullanım imkanları sağlamasıyla potansiyel olarak temelinde tüm ticari erişim anlaşmalarını ortadan kaldırmaya meyillidir.

Opensource Varlığı ve İlkeleri

Ücretsiz ve sürekli erişim
Yeniden kullanım ve paylaşım
Geliştirilebilirlik ve yenilik odaklı olması
Kapsayıcı ve şeffaf olması
Güncellik ve işlenebilirlik
Standartlaşma/Normallerin belirlenmesi

Opensource ve Closed Source karşılaştırılması

Closed source yani kapalı veri yaklaşımları, bir ürünün kaynak kodlarına ulaşamadığın, göremediğin ya da değiştiremediğin yaklaşımlardır.Günümüz veri dünyasında uygulamaların yüksek çoğunluğu kapalı veri yaklaşımını kullanarak hizmet vermektedir, ancak bu uygulamaların açık veri yaklaşımlı alternatifleri de yok değildir. Örneğin, ofis programları ihtiyacınız için açık veri kaynak kodlu bir uygulama arıyorsunuz, LibreOffice uygulaması kapalı kodlu Microsoft Office yerine iyi bir muadil olacaktır.Bu örnekleri kolaylıkla çoğaltabiliriz; örneğin web browserınız için tescilli yazılım olarak geçen kapalı kodlu Google Chrome yerine iyisinden bir açık veri örneği arıyorsunuz. Bu durumda Firefox işinizi rahatlıkla görecektir. Text editör mü arıyorsunuz? Açık veri alternatifi Notepad++, medya oynatıcı mı lazım? VLC oynatıcı ne güne duruyor öyle değil mi? En can alıcı noktayı işletim sistemi için ayırmakta fayda var, koskoca Linux ve türevleri bir cümle ile geçilmemeli diye düşünüyorum.Nispeten biraz daha detaylı halde yazımızın sonunda değineceğim.

Ürünümü nasıl açık veri haline getirebilirim?

Ürününüzü açık veri haline getirme işleminin birkaç adımı vardır,bunları şu şekilde özetleyebiliriz:

Kaynak kodunu paylaşmayı düşündüğünüz alt başlıklara karar verin ve verilerinizi açık bir lisans ile kategorize edin, kullanım hakları hususunda kendi normallerinizi belirleyin ve bu işlemi tamamlayın. Kapsamına karar verdikten sonra lisanslamasını da yapıp normalleriniz üzerinde kafa yorduktan sonra işlem tamamdır. Yine de eğer talep ederseniz, ürününüzün kısmi kullanımını açık veri halinde sunmak adına API kullandırma benzeri bir yolu da tercih edebilirsiniz.

En başarılı Opensource örneklerinden Linux

Yazının bu kısmını açık veri örneklerinin belki de en başarılısı olan Linux için ayırdım. Linux en iyi bilinen ve en çok kullanılan açık veri işletim sistemi tabanıdır.Onun da diğer benzerleri gibi grafik arayüzü vardır ve benzer yazılımlar kullanılır. Ama Linux açık veri olması yoluyla aslında çok farklıdır, böylece onu oluşturan kaynak kodlar ücretsiz şekilde görüntülenebilir, kullanıcının yeteneği doğrultusunda editlenebilir ve böylece ürüne katkıda bulunulabilir. Yani Linux aktif katılımla birlikte her geçen gün daha da iyiye gidebilir. Böyle karmaşıklık olur mu kim peki bu işletim sisteminin sahibi yahu dediğinizi duyar gibiyim. Farklı Linux tabanlı işletim sistemi varyasyonları var, bazıları farklı komüniteleri oluşturmuş ve farklı amaçlara hizmet etmekte fakat tam anlamıyla bir sahiplik olayı mevcut değil.Açık veri lisanslamasıyla Linux varyasyonları olan işletim sistemlerinin sadece kurucuları bilinmekte ve Linux kernel iletişiminde belirli erişim hakları tanımlanmakta kullanıcılar için. Ve bu gelişim kar amacı olmayan belirli bir kuruluş tarafından da GNU felsefesiyle desteklenip profesyonel anlamda sürdürülmekte.İsmi ücretsiz yazılım vakfı anlamına gelen Free Software Foundation’dır.

Opensource destekleyen firmalar

Açık veriyi destekleyen şirketlerden bazıları için böyle bir liste hazırlanabilir:

Oracle 
Docker 
Facebook 
Netflix 
Github
Google 
IBM 
Huawei 
MongoDB 
ve dahası bu listeye eklenebilir.